De Covid-19-crisis ligt inmiddels vijf jaar achter ons, maar de mondkapjesaffaire rond Sywert van Lienden en zijn zakenpartners blijft onderwerp van discussie. In april 2020 sloten zij een deal met de overheid voor de levering van 40 miljoen mondkapjes ter waarde van 100 miljoen euro. Aanvankelijk beweerden ze er niets aan te verdienen, maar uiteindelijk werd de overeenkomst met de overheid aangegaan door hun commerciële bedrijf Relief Goods Alliance B.V. (RGA) en niet door de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA). De deal leverde RGA ruim 20 miljoen op en de aandeelhouders Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel verdienden er miljoenen aan.
De juridische nasleep
De Nederlandse Staat spande enkele jaren later een rechtszaak aan en stelde, onder meer, dat zij had ‘gedwaald’. De Staat stelde dat als zij had geweten dat het drietal miljoenen zou verdienen, zij de deal niet was aangegaan. De rechtbank ging hier niet in mee en oordeelde dat de Staat wist dat er met RGA werd gecontracteerd en dat het de Staat niet uitmaakte hoeveel winst er gemaakt zou worden en waar die winst terecht zou komen. De Staat heeft dus niet gedwaald volgens de rechtbank en deze procedure is dus gewonnen door RGA.[1]
In hetzelfde vonnis behandelt de rechtbank de rechtszaak die was aangespannen door SHA tegen RGA. SHA stelde dat haar bestuurders de stichting en al haar vrijwilligers heeft benadeeld. Door de mondkapjesdeal met het commerciële bedrijf RGA aan te gaan en niet met de stichting, hebben de bestuurders de stichting benadeeld.[2] De rechtbank ging hierin mee en oordeelde dat de bestuurders de stichting hebben benadeeld en onrechtmatig hebben gehandeld waardoor de stichting schade heeft geleden.[3]
Welke schade?
De rechtbank heeft geoordeeld dat het bedrag dat RGA aan winst heeft gemaakt, 20,7 miljoen, nu moet worden betaald.[4] Dit is een voorschot op de daadwerkelijke schade die nu in een schadestaatprocedure moet worden vastgesteld. De drie moeten hun miljoenen dus alsnog terugbetalen. Maar hoe zit dit? Waarom is de schade van SHA op EUR 20,7 miljoen begroot?
De gedachte hierachter is dat de winst die RGA heeft gemaakt naar SHA was gegaan als SHA de overeenkomst was aangegaan met de Staat. Juristen vragen zich af op welke juridische basis de winstbegroting van de rechtbank rust. Volgens artikel 6:97 BW heeft de rechter de vrijheid om de schade op een passende manier te begroten, ook door een schatting als de exacte schade niet vaststaat. Meestal wordt echter gekeken naar de daadwerkelijke schade.
Een belangrijke voorvraag is of SHA wel echt schade heeft geleden doordat de deal is aangegaan door RGA in plaats van SHA. Want SHA wilde toch geen winst maken op de deal? Als er een hoger beroep volgt, zal die vraag vermoedelijk aan de orde komen.
Tot slot
De rechter heeft dus bepaald dat een voorschot op de schade moet worden betaald. Verder wordt de definitieve omvang van de schade in de schadestaatprocedure bepaald. Daarnaast hebben partijen tot 5 mei 2025 om in hoger beroep te gaan tegen het vonnis, wat waarschijnlijk wel zal gebeuren. Er wordt dus nog wel even verder geprocedeerd in deze mondkapjeszaak.
Heb je vragen? Neem dan gerust contact op met Menno Loos of één van onze andere specialisten.
[1] Rechtbank Amsterdam 5 februari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:621, r.o. 6.43-6.46.
[2] Rechtbank Amsterdam 5 februari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:621, r.o. 6.10-6.12.
[3] Rechtbank Amsterdam 5 februari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:621, r.o. 6.16.
[4] Rechtbank Amsterdam 5 februari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:621, r.o. 6.22-6.24.
Bronnen:
- Rechtbank Amsterdam 5 februari 2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:621;
- NRC.nl 5 februari 2025, Van Lienden en partners moeten miljoenenwinst terugbetalen in mondkapjeszaak, aldus rechter;
- Rechtspraak.nl 5 februari 2025, Winst mondkapjesdeal moet naar Stichting Hulptroepen Alliantie;
- Nos.nl 5 februari 2025, Van Lienden en partners moeten winst mondkapjes terugbetalen aan stichting;
- FD.nl 5 februari 2025, Sywert van Lienden en zakenpartners moeten 20 mln terugbetalen aan stichting.
De inhoud van deze blog is actueel op de datum van publicatie, maar het recht is voortdurend in beweging. Voor de meest recente juridische inzichten, neem gerust contact op met ons kantoor via [email protected] of 020 – 676 2500.
