Ongevraagd mensen op TikTok zetten: mag dat?

Het TikTok-account ‘NS sprinters’ deelt filmpjes van reizigers die naar een trein rennen. Inmiddels heeft dit account meer dan 100.000 volgers en de populariteit neemt steeds verder toe. Uiteraard staat niet iedereen te springen om een filmpje van zichzelf tegen te komen op sociale media, zoals TikTok. Hoe zit dat eigenlijk juridisch? Mag je ongevraagd mensen filmen en op TikTok zetten?

Toestemming nodig?
Filmen in de openbare ruimte, zoals op straat of in een bos, dát mag. Wat veel mensen niet weten, is dat een treinstation privéterrein is. Om op privéterrein te mogen filmen, is meestal toestemming nodig van de eigenaar. Dit is zeker het geval wanneer je het materiaal online zet en dus niet enkel voor jezelf gebruikt. In Nederland is ProRail eigenaar van de perrons. Zij zouden dus eigenlijk toestemming moeten geven voor het online zetten van filmpjes die gefilmd zijn op hun perrons. Echter, het lijkt er niet op dat deze toestemming daadwerkelijk telkens wordt gegeven. Maar: een gefilmd persoon kan ook zélf actie ondernemen. Je kan namelijk, indien een TikTok-filmpje is gemaakt waarop jij -rennend over een perron- herkenbaar in beeld komt, dit filmpje laten verbieden op grond van het portretrecht.

Portretrecht
Voor een geslaagd beroep op jouw portretrecht is het van belang dat jij op het filmpje duidelijk te herkennen bent. Niet is vereist dat je gezicht goed zichtbaar is. De Hoge Raad heeft namelijk bepaald dat ook andere eigenschappen tot herkenning kunnen leiden, zoals een typerende lichaamshouding of features van jouw uiterlijk waaraan mensen jou zouden kunnen kennen. Dat is dan ook het juridische criterium: herkend kúnnen worden. Dan is er sprake van een zogenaamd ‘portret’.

Gerechtvaardigd belang
Vervolgens kan je eisen dat dit online filmpje wordt verboden. De rechter maakt dan een belangenafweging. Het belang van degene die het filmpje online gezet -meestal is dat een beroep op de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting- wordt afgewogen tegen jouw privacybelang. Daarbij is context ook belangrijk. Een goed voorbeeld van zo’n belangenafweging was een zaak tegen de Volkskrant. Deze krant had een man herkenbaar op de voorpagina gezet op het moment dat hij werd aangehouden door de marechaussee. Bij deze foto stond de kop: “Is Schiphol nog veilig?”. Volgens de rechter wekte dit de indruk dat de man iets te maken had met de onveiligheid van Schiphol. De context was voor de gefotografeerde man negatief, waardoor zijn privacybelang volgens de rechter zwaarder woog dan het belang van persvrijheid van de krant. De Volkskrant moest toen van de rechter een schadevergoeding betalen aan de man.

Tot slot
Wat kan jij doen als jij jezelf rennend op TikTok ziet? Je kan eerst vragen aan de uploader of aan TikTok zelf om de beelden te verwijderen. Doen ze dit niet en wordt jouw privacy aangetast? Dan is het raadzaam juridisch advies in te winnen. Bijvoorbeeld bij Thomas van Weeren (vanweeren@dkva.nl) of één van onze andere specialisten.

Bronnen:
Rechtbank Amsterdam 14 september 2016, ECLI:NL:RBAMS:2016:5786
https://radar.avrotros.nl/artikel/tik-tok-account-ns-sprinters-filmt-mensen-die-rennen-voor-de-trein-mag-dat-wel-60415