Studiekostenbeding, mag het nog?

Eind 2022 schreven we voor het laatst over studiekostenbedingen. Toen was net de wet in werking getreden die werkgevers verplicht om scholing kosteloos aan te bieden aan werknemers. Dus zonder studiekostenbeding. Hoog tijd dus voor een update inzake het studiekostenbeding. De nieuwe wet betekent namelijk niet dat een studiekostenbeding nooit meer mag worden afgesproken. Inmiddels zijn hierover diverse rechtszaken gevoerd en kunnen we een beetje beter beeld geven wanneer een studiekostenbeding nog wel of niet mag.

Wat zegt de wet?
In artikel 7:611a BW staat dat een werkgever verplicht is werknemers scholing te laten volgen, die:

1) noodzakelijk is voor het kunnen (blijven) uitvoeren van de (huidige) functie;
2) noodzakelijk is voor de voortzetting van de arbeidsovereenkomst;
3) ook bij wet of CAO vastgestelde verplichte scholing moet kosteloos worden aangeboden.

Bij verplichte/noodzakelijke scholing geldt dat alle kosten voor de rekening van de werkgever vallen. De scholing zoveel mogelijk moet gebeuren onder werktijd en scholingstijd wordt gezien als arbeidstijd.

Wat is noodzakelijke/verplichte scholing?
Denk hierbij aan opleidingen of cursussen die noodzakelijk zijn om een (huidige) functie te kunnen (blijven) uitvoeren. Bijvoorbeeld om een nieuw computersysteem te leren gebruiken of een nieuwe machine. Ook opfriscursussen voor nieuwe veiligheidseisen vallen hieronder. Daarnaast valt ook alle scholing eronder die noodzakelijk is in het kader van een verbetertraject/verzuimtraject van een werknemer.

Dit soort scholing is allemaal ‘need to have’.

Wanneer mag een studiekostenbeding nog wel?
Voor scholing die geldt voor beroepsopleidingen of opleidingen die werknemers verplicht moeten volgen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie. Zie de lijst met gereglementeerde beroepen: https://wetten.overheid.nl/BWBR0023396/2021-01-01/. Staat het op deze lijst? Dan mag een studiekostenbeding worden afgesproken.

Scholing die noodzakelijk is voor het verkrijgen van een diploma of certificaat waarover werknemer al moest beschikken om de functie te kunnen uitoefenen, mag ook onder een studiekostenbeding vallen. Uit de Memorie van Antwoord volgt het voorbeeld van de lerarenopleiding. Zonder deze opleiding mag überhaupt geen onderwijs worden gegeven. Een derde categorie bestaat nog uit scholing die ‘nice to have’ is. Een werknemer die zelf een bepaalde cursus of opleiding wil volgen, uit interesse of anderszins, mag dat, maar dan wel met een studiekostenbeding.

Voorbeelden uit de rechtspraak
Eind 2022 oordeelde de Kantonrechter te Almere over een studieschuld van € 42.000,- in verband met het volgen van de opleiding tot Accountancy RA (post-master). De werknemer was aangenomen als assistent-accountant en wilde doorgroeien. De opleiding was dus niet noodzakelijk voor zijn huidige baan. De werknemer deed de opleiding op eigen verzoek. Ergo: geen verplichte (noodzakelijke) opleiding. Studiekostenbeding = toegestaan.

Halverwege 2023 oordeelde de Kantonrechter te Utrecht over een studieovereenkomst van een Inspecteur/analist asbest. Dit betrof € 5.000,- voor een opleiding tot ‘inspecteur/analist asbest’ en € 17.000,- voor een cursus ‘inventariseerder asbest’. Het waren opleidingen die noodzakelijk waren voor de uitoefening van de functie. Het ging niet om scholing waarover de werknemer al diende te beschikken bij aanvang van de functie. De werknemer had ook geen keuze, hij moest de opleidingen volgen. De functie ‘Inspecteur/analist asbest’ staat niet op lijst van gereglementeerde beroepen. Dit i.t.t. bijvoorbeeld ‘deskundig asbestverwijderaar’. De functie viel dus niet onder de uitzondering. Studiekostenbedingen = niet toegestaan (nietig).

Tot slot
De jurisprudentie is volop in ontwikkeling. Het is nog niet precies uitgekristalliseerd wat allemaal wel en wat allemaal niet onder verplichte scholing valt. Werkgevers die twijfelen, kunnen het beste gewoon een studiekostenbeding afspreken. Werknemers die twijfelen, kunnen altijd bellen voor een advies met bijvoorbeeld Charlotte Koopman, Dorien Zwart of één van onze andere specialisten.

Bronnen:
Rechtbank Midden-Nederland (Almere) 19 december 2022 (ECLI:NL:RBMNE:2022:5560)
Rechtbank Midden-Nederland 10 juli 2023 (ECLI:RBMNE:2023:3415)